การเผาข้าวหลาม เป็นประเพณีดั้งเดิมของชาวบ้านในชุมชน ที่จัดทำในช่วงหลังจากการเก็บเกี่ยวข้าวใหม่ โดย นางสาวอรพรรณ ธาราแม่กลอง ได้อธิบายเกี่ยวกับขั้นตอนการทำข้าวหลามว่า ประกอบด้วยวัสดุและส่วนผสมที่สำคัญดังนี้:
ส่วนผสมที่ใช้ในการทำข้าวหลาม
- ไม้ไผ่: ใช้เป็นภาชนะสำหรับบรรจุข้าวหลาม
- ข้าวเหนียว: วัตถุดิบหลักที่ใช้ในการทำ
- ถั่วดำ: เพิ่มคุณค่าทางโภชนาการและรสชาติ
- เกลือ: ใช้ในการปรุงรส
- มะพร้าว: ขูดเพื่อใช้เพิ่มความมันและรสชาติ
- น้ำสะอาด: สำหรับกรอกลงไปในไม้ไผ่
ขั้นตอนการทำข้าวหลาม
- การแช่ข้าวเหนียวและถั่วดำ: แช่ข้าวเหนียวและถั่วดำในน้ำ (แยกกันแช่) เพื่อให้ข้าวและถั่วนุ่ม
- การขูดมะพร้าว: ขูดมะพร้าวให้ละเอียด
- การผสมส่วนผสม: นำข้าวเหนียว ถั่วดำ เกลือเล็กน้อย และมะพร้าวขูดมาผสมให้เข้ากัน
- บรรจุลงในไม้ไผ่: ใส่ส่วนผสมลงในไม้ไผ่โดยไม่ต้องเติมให้เต็มกระบอก
- กรอกน้ำสะอาด: เติมน้ำสะอาดลงไปจนท่วมส่วนผสม
- การมัดใบตอง: ใช้ใบตองมัดปิดไว้เพื่อป้องกันไม่ให้น้ำไหลออก
- การเผาข้าวหลาม: นำไม้พาดกลางบนกองไฟ และค่อย ๆ เติมไฟให้ความร้อนระอุทั่วกระบอกไม้ไผ่
ความเชื่อที่เกี่ยวข้อง
มีความเชื่อว่าระหว่างการเผาข้าวหลาม หากมีเนื้อข้าวหลามที่สุกแล้วดันตัวออกมาจากกระบอกไม้ไผ่ ชาวบ้านจะรีบนำไปให้ผู้หญิงกิน เนื่องจากเชื่อว่าจะช่วยให้การคลอดลูกเป็นไปอย่างง่ายดาย
ความสำคัญของการเผาข้าวหลาม
การเผาข้าวหลามไม่เพียงแต่เป็นการใช้ประโยชน์จากผลผลิตหลังการเก็บเกี่ยว แต่ยังเป็นกิจกรรมที่สร้างความสามัคคีในชุมชน โดยคนในหมู่บ้านมักจะรวมตัวกันทำข้าวหลามเป็นงานสังสรรค์ และเป็นการสืบทอดประเพณีที่มีความสำคัญให้คงอยู่ในชุมชนต่อไป
